طراحی عناصر بصری:

در این مقاله میخواهیم در مورد طراحی عناصر بصری صحبت کنیم :

در این مقاله به سوالات زیر پاسخ میدهیم.

طراحی عناصر بصری چیست؟

نقطه چگونه به وجود می آید؟

خط چگونه به وجود می آید؟

طراحی خطی چه ویزگی هایی دارد؟

 طراحی عناصر بصری چیست؟

همة اشیـایی که دراطـراف ما قـرار دارند سـه بعدی هستند. نقطه سازنده همه فرمهاست. وقتی نقطه حرکت میکند

خط را بوجود می آورد که عنصری یک بعدی است. در تعریف سطح در طراحی عناصر بصری میتوان گفت وقتی خط در جهتی غیر  

از امتداد خود حرکت میکند ، سطح بوجود می آید که دوبعدی است و از جابه جایی صفحه حجم سه بعدی ایجاد میشود.

نقطه، خط، سطح و حجم عناصر تشکیل دهنده فرم هستند.

عناصر تشکیل دهندة فرم همراه با بافت و رنگ، نور و سایه، عناصر بصری را تشکیل میدهند.

نقطه چگونه به وجود می آید؟

در هنرهای تجسمی و کاربردی منظور از نقطه چیزی است نسبتاً کوچک و قابل رؤیت که دارای تیرگی یا

روشنی، اندازه و گاهی جرم و حجم است که به آن نقطة تجسمی میگویند. در ریاضیات نقطه موضوعی

ذهنی است که در فضا یا برصفحه تصور میشود. نقطه تجسمی ممکن است به وسیلة یک ابزار اثر گذار

به وجود آید. مثل اثر یک مداد، یک قلم مو یا فشار و ضربة چیزی سخت به روی یک سطح یا مثل یک

لکه ی روشن بر سطح تیره و بالعکس. نقطه ی تجسمی ممکن است به وسیلهی جسمی که دارای حجم

کوچکی است در فضا شکل بگیرد و یا بخش فرو رفته یا برجستة یک اثر حجمی باشد، یا با توجه به انتها و

محل تقاطع خطوط درک شود.

رابطة نقطه با فضا، زمینه و کادر

در طبيعت، پدیده ها در فضای واقعی قرار دارند. هنگام ترسيم یا طراحی موضوعات در فضای محـدودی بنام کادر  قرار  می گيرند.

اندازۀ نسبی نقاط و خطوط با توجه به فضا یا کادری که در آن قرار  دارند سنجيده می شود.محل استقرار نقطه در کادر یا فضا ویژگی ها  

و حالت های متفاوتی به وجود می آورد. یک نقطه در فضا یا کادر جلب توجه کرده و ایجاد تمرکز می کند. نقاط متعدد در یک کادر یا فضا بر

اساس روابطی که از نظر شکل، اندازه، تيرگی، روشنی، رنگ، بافت دوری یا نزدیکی به یکدیگر دارند اثرات بصری متفاوتی بوجود می آورند.

خط  در طراحی عناصر بصری چگونه به وجود می آید؟

خط عنصر بصری یک بعدی است.  خط نشانگر حرکت، جهت، رشد و پویایی بصری است. در زندگی روزمره و در طبيعت، خط حضور

چشمگيری دارد. ما با خط و جلوه های گونا گون آن زندگی می کنيم. منظور از خط تجسمی معنایی نسبی از خط است و آن نشان

دادن یک حرکت ممتد و پيوسته بر سطح یا در فضاست. خط    میتواند دو بُعدی باشد. مثلا یک قطار در حال حرکت از فاصله ای دور به

صورت یک خط  ممتد دیده می شود. در حالی که  وقتی با قطار مسافرت میکنيم و در داخل آن هستيم دیگر این برداشت بصری رانداریم.

بخشهایی از یک نقش برجسته ، خط و مرز پيرامون یک سطح یا حجم، محل برخورد دو سطح با دو زاویه مختلف مثل دیوار کلاس و سقف،

مرز حاصل از تباین دو سطح با رنگ مختلف یا با تيرگی متفاوت و اثر حرکت مداد، قلم مو  یا یک شیء نوک تيز بر یک صفحه خط قابل مشاهده 

است.

انواع خط در طراحی عناصر بصری

خط از نظر جهت، شکل و حالت قرار گیری به خطوط افقی، عمودی، مایل و منحنی تقسیم میشود. خطها از نظر کیفیت به خط پیرامون

و خط بیانی تقسیم میشوند

جهت خط در طراحی عناصر بصری

خطوط تجسمی براساس جهت حرکت مداوم در یک مسير کلی به چهار دستۀ اصلی تقسيم می شوند که عبارت اند از:

الف)خطوط عمودی: در طبيعت به شکل تنه درختان، تيرهای برق و ساختمانهای مرتفع دیده می شوند. این نوع خط در یک اثر تجسمی

ممکن است به مفهوم ایستادگی، مظهر مقاومت و استحکام باشد و یا  صرفاً رابطۀ مناسبی را از نظر بصری و زیبایی شناسی با سایر

خطوط و اشکال یک ترکيب به وجود بياورد.

ب) خطوط افقی: در طبيعت به صورت سطح زمين، خط افق، پهنه  دریا، یا یک انسان خوابيده دیده می  شود. این نوع خط در یک اثر

تجسمی ممکن است برای نشان دادن آرامش، سکون و اعتدال باشد  و یا صرفاً رابطۀ مناسبی را از نظر بصری و زیبایی شناسی با سایر

خطوط و عناصر یک ترکيب به نمایش بگذارد.

ج) خطوط مایل: معمولاً در طبيعت به شکل کناره های کوه، خط رعد در آسمان و سراشيبی دیده می شوند و در یک اثر تجسمی ممکن

است برای نشان دادن تحرک، پویایی، خشونت و عدم سکون و ثبات اختيار شوند. یا این که رابطۀ مناسبی را از نظر بصری با سایر عناصر یک

ترکيب ایجاد کنند.

د) خطوط منحنی: معمولاً در طبيعت به شکل تپه ماهور انتشار امواج، پستی و بلندی زمين و حرکت بعضی از جانوران دیده می شوند .

و در یک اثر تجسمی ممکن است برای نمایش حرکت سيال و مداوم، ملایمت و ملاطفت به کار گرفته شوند.

 حالات خطوط در طراحی عناصر بصری

خطوط میتوانند از نظر ضخامت و وزن، ظرافت و خشونت، نرمی و سختی، صافی و زبری حالات مختلفی به خود بگیرد.خطوط ممکن

است ضخیم یا نازک، قوی یا ضعیف، تیره یا روشن شوند. به صورت خطوط باریک و یا ضخیم یکنواخت باشند. میتوانند در جهت مسیر

اصلی خود به صورت بریده بریده، متغیر و یا ممتد باشند. در جهت مسیر اصلی خود به شکل زیگزاک، شکسته و یا موجی درآیند.

می توانند به صورت منظم و یا نامنظم در مسیر اصلی حرکت خود تغییر جهت دهند. و بتوانند ابزار مناسبی را با انتقال حالات و کیفیات

متفاوت ایجاد کنند.

طراحی عناصر بصری خطی چه ویزگی هایی دارد؟

اهمیت خط در طراحی، همپایة ارزش رنگ در نقاشی و صدا در موسیقی است. در طراحی خطی درونمایة اصلی اشیا به شکل خلاصه

و با استفاده از خطوط ساده نمایش داده می شوند. یکی از بهترین روشهای نمایش اشیا، نمایش آنها با استفاده از خط پیرامون آنهاست،

که آنها را از زمینة خود متمایز میسازد. نحوة ساده کردن موضوع به نوع نگرش، حساسیت بصری، نظم ذهنی و دید شخصی طراح بستگی

دارد. همانگونه که هر فردی دست خط خاصی برای نوشتن دارد. در طراحی خطی هم ویژگیهای شخص طراح در نوع و کیفیت خطوط

آثارش نمایان میشود.

کنترل دست و استفاده از مداد در طراحی عناصر بصری:

طراحی واسطة بیان احساسات و افکار انسان است. مهارت دست در ترسیم انواع خطوط و اشکال به توان کنترل دست، در حالتهاي

مختلف وابسته است. لذا کنترل حرکت دست از مهم ترین عوامل طراحی به شمار می رود.

براي کسب مهارت در استفاده از ابزارهاي مختلف، استفاده از مداد و قلم طراحي را در حالت هاي مختلف تمرین و امتحان کنید.

کار طراحي را همزمان با استفاده از مچ، آرنج و بازو تجربه کنید، و کیفیت خطوط طراحي شده را بررسي کنید تا از کنترل بر دست

خود اطمینان پیدا کنید.

 ساده سازی موضوعات در طراحیعناصر بصری خطی

ما در هنگام دیدن فقط به آن بخش از موضوعات که برای ما مهم و معنی دار است توجه میکنیم. هنگام ترسیم و نمایش موضوعات مختلف

نیز باید جزئیات غیر مهم حذف شده و مهمترین و اساسی ترین ابعاد موضوع ترسیم شوند. طراح با حذف جزئیات به درک بهتری از کل موضوع

نزدیک میشود. حالت ساده شده موضوعات مختلف را اغلب با سطوح یا احجام هندسی نشان میدهند. لذا فرایند کار طراحی با دیدن دقیق و

بررسی ویژگی های موضوع و ساده کردن آن به کمک خطوط و اشکال انجام میشود. هنگامیکه بتوانیم اشیا و موجودات مختلف را به شکل

ساده شده آنها ببینیم طراحی از همة موضوعات آسان میشود.

محور تقارن در طراحی عناصر بصری

بسیاری از عناصر طبیعی اطراف مانند لیوان، گلدان، نوارچسب، قلم ماژیک و … دارای محور یا محور تقارن هستند. محور تقارن میتواند

در درک و ساده سازی موضوعات طراحی به ما کمک کند. محور تقارن ممکن است قائم، افقی یا مایل باشد. برخی از اشیا به جای محور

تقارن ، صفحة تقارن دارند.

اندازه گیری در طراحی

علاوه بر ساده سازی و استفاده از محور تقارن، استفاده از اندازه گیری درک ارتباط میان اجزا و نسبتهای موضوعات طراحی را آسان میسازد

و امکان میدهد طرح کلی موضوع را، ارزیابی و اصلاح کنیم.

برای اندازه گیری، اندازة بخشی از موضوع را به عنوان معیار در نظر میگیریم و آنرا معیار سنجش اندازههای بزرگتر قرار میدهیم یا نسبت

طول و عرض موضوع را میسنجیم. برای اندازهگیری در جای ثابتی قرار گرفته دست را به صورت کشیده و به سمت موضوع دراز کرده و

با استفاده از یک شاخص ساده عمودی مانند مداد طراحی، اندازة نسبی بخش های مختلف را میسنجیم. با استفاده از اندازة نسبی و یا

استفاده از خطوط افقی و عمودی فرضی و خط چین، اندازه ها و نسبت ها را در طراحی کنترل کرده و طرح را کامل میکنیم